G7 হেঁচা থকাৰ পিছতো ভাৰতৰ ঘেঁহু ৰপ্তানি নিষিদ্ধ
ভাৰতে ঘেঁহু ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰাৰ ফলত দেশখনৰ কৃষক আৰু ব্যৱসায়ীসকলে ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াৰ যুদ্ধৰ ফলত বৰ্তমান প্ৰাইম ষ্টেপলৰ নাটনিৰ সন্মুখীন হোৱা বিশ্ব বজাৰত ঘেঁহু বিক্ৰীৰ পৰা ধন উপাৰ্জনৰ সুযোগৰ পৰা বঞ্চিত হৈছে বুলি বিশ্লেষকসকলে প্ৰকাশ কৰিছে।
ভাৰতে ২০২০–২০২১ চনত আনুমানিক ১০৭.৯ মিলিয়ন মেট্ৰিক টন শস্য উৎপাদন কৰিছিল, চীনৰ পিছতে ১৩৪.৩ মিলিয়ন মেট্ৰিক টন উৎপাদন কৰিছিল। ৮৫.৪ মিলিয়ন মেট্ৰিক টনৰে তৃতীয় স্থানত আছে ৰাছিয়া।
২০২২–২০২৩ চনৰ ভিতৰত চৰকাৰে ১২ মে’ত এক কোটি মেট্ৰিক টন ঘেঁহু ৰপ্তানিৰ পৰিকল্পনা কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰাৰ সময়ত কৃষকসকলৰ আশা বৃদ্ধি পাইছিল আৰু সম্ভাৱ্য ক্ৰেতাৰ ভিতৰত আলজেৰিয়া, ইজিপ্ত, ইণ্ডোনেছিয়া, লেবানন, মৰক্কো, ফিলিপাইনছ, থাইলেণ্ড, টিউনিছিয়া, তুৰস্ক আৰু ভিয়েটনামক চিনাক্ত কৰিছিল। কিন্তু দুদিন পিছত বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনস্থ বাণিজ্য বিভাগে চৰকাৰী মাধ্যমৰ জৰিয়তে আৰু য’ত ব্যক্তিগত ব্যৱসায়ীয়ে ইতিমধ্যে ৰপ্তানি চুক্তিত চুক্তিবদ্ধ হৈছিল, তাত বাদে ঘেঁহু ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰি এক অধিসূচনা জাৰি কৰি এক আব-টাৰ্ণ কৰিলে।
নতুন দিল্লীৰ চেণ্টাৰ ফৰ ডব্লিউ টি অ’ ষ্টাডিজৰ অধ্যাপক তথা মুৰব্বী বিশ্বজিৎ ধৰে কয় যে বিশ্বব্যাপী যোগানৰ নাটনি ভাল কৰাৰ আশা বৃদ্ধি কৰি তাৰ পিছত বেক-ট্ৰেকিঙে এক প্ৰকৃত সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে। "বাণিজ্যিক চেনেলসমূহে ভাল কাৰণত নিৰ্ভৰযোগ্য যোগানকাৰী বিচাৰে আৰু সেয়েহে ভাৰতৰ বিশ্বাসযোগ্যতাই আঘাত পাব—ফলস্বৰূপে ভৱিষ্যতৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।"
১৪ মে’ত এখন সংবাদমেলৰ সময়ত বাণিজ্য সচিব বি.ভি.আৰ. সুব্ৰহ্মণ্যমে, ব্যাখ্যা কৰে যে ৰপ্তানি নিষেধাজ্ঞাই ঘৰুৱা খাদ্য সুৰক্ষাৰ লগতে চুবুৰীয়া আৰু দুৰ্বল দেশসমূহকো সহায় কৰিব। ভাৰতৰ পৰা ঘেঁহু লাভ কৰা চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ ভিতৰত আছে আফগানিস্তান, বাংলাদেশ আৰু শ্ৰীলংকা।
সুব্ৰহ্মণ্যমে কয় যে "যদি বিশ্বব্যাপী যোগান আৰু চাহিদা একে হয় আৰু এবাৰ (মূল্যৰ) শীতলতা ঘটিলেই এই নিষেধাজ্ঞাসমূহ প্ৰত্যাহাৰ কৰিব পৰা যাব।"
ভাৰতে ঘেঁহু ৰপ্তানি নিষিদ্ধকৰণে গ্ৰুপ অৱ চেভেন (জি-৭) দেশৰ সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছিল আৰু জাৰ্মানীৰ খাদ্য আৰু কৃষি মন্ত্ৰী চেম অজডেমিৰে ২০ মে’ত ষ্টুটগাৰ্টত এখন সংবাদমেলত কৈছিল যে যদি দেশসমূহে ৰপ্তানি নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে তেন্তে ইয়াৰ ফলত নাটনি আৰু অধিক ভয়াৱহ হ’ব পাৰে।
ভাৰতৰ ঘেঁহুৰ উৎপাদনৰ অধিকাংশ স্থানীয়ভাৱে ব্যৱহৃত হোৱাৰ বিপৰীতে বিশ্বৰ বজাৰত দেশৰ উপস্থিতি বৃদ্ধি পাইছে। ২০২১–২০২২ বিত্তীয় বৰ্ষত ভাৰতে ৭৮.৫ লাখ মেট্ৰিক টন শস্য ৰপ্তানি কৰিছিল যিটো পূৰ্বৰ বিত্তীয় বৰ্ষত ৰপ্তানি কৰা ২১ লাখ মেট্ৰিক টনৰ চাৰিগুণতকৈও অধিক আছিল।
ধৰে কয় যে চীনে ঘেঁহুৰ ৰপ্তানি নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ভাৰতৰ পদক্ষেপক ৰক্ষা কৰাটো আকৰ্ষণীয়। চীন চৰকাৰৰ নিয়ন্ত্ৰিত প’ৰ্টেল গ্ল’বেল টাইমছে ১৫ মে’ত কয় যে ভাৰতক দোষাৰোপ কৰিলে খাদ্য সমস্যা সমাধান নহ’ব যদিও ভাৰতে ঘেঁহু ৰপ্তানি বন্ধ কৰাৰ বাবে লোৱা পদক্ষেপে ঘেঁহুৰ দাম অলপ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে বুলি অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি। "জি-৭ দেশসমূহে নিজেই নিজৰ ৰপ্তানি বৃদ্ধি কৰি খাদ্য বজাৰ যোগান সুস্থিৰ কৰাৰ বাবে কিয় আগবাঢ়িব নোৱাৰে?"
আন কিছুমান বাধ্যতামূলক কাৰণ আছিল যিয়ে চৰকাৰক ঘেঁহু ৰপ্তানিত বাধা আৰোপ কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল। খাদ্য আৰু নীতি বিশ্লেষক তথা অধিক ৰ বাবে ছাতিৰ সংস্থা কিষাণ একতা মৰ্চাৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সদস্য দেৱীন্দৰ শৰ্মাই কয় যে, “ঘেহুৰ বিশ্বব্যাপী মূল্য বৃদ্ধি অনুভৱ কৰি ব্যক্তিগত ব্যৱসায়ীসকলে হঠাতে চৰকাৰৰ নূন্যতম সমৰ্থন মূল্যতকৈ অধিক হাৰত ষ্টক ক্ৰয় কৰিছিল।” ৬৫টা কৃষকৰ গোটতকৈও অধিক।
শৰ্মাই কয় যে বিগত অভিজ্ঞতাই দেখুৱাইছে যে মুক্ত বাণিজ্যৰ অনুমতি দিলে কৃষক বা গ্ৰাহকতকৈ ব্যৱসায়ীক সহায় হয়। "কেতিয়াবা ব্যৱসায়ীসকলে ইমান শস্য মচি পেলাইছিল যে চৰকাৰে কেইমাহমান আগতে ৰপ্তানি কৰা মূল্যৰ দুগুণ মূল্যত ঘেঁহু আমদানি কৰিবলগীয়া হৈছিল।"
ধাৰে কয়, "ভাৰতৰ কৃষি বজাৰৰ প্ৰকৃতি আৰু ব্যৱসায়ীক ডিঙি চেপি ধৰাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ৰপ্তানিৰ দ্বাৰা কৃষকসকলক প্ৰত্যক্ষভাৱে লাভান্বিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা নাই। যদিহে কৃষকসকল অধিক সংগঠিত নহয় আৰু উন্নত দৰদাম ক্ষমতা গঢ়ি তোলে, তেন্তে তেওঁলোকে অনুকূলখিনিৰ সুবিধা লোৱাত অসুবিধা পাব।" আন্তৰ্জাতিক বজাৰত পৰিস্থিতি।"
চৰকাৰৰ মূল বাধাটো হ’ল ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত প্ৰায় ৮০ কোটি ভাৰতীয়ক উচ্চ ৰাজসাহায্যযুক্ত খাদ্য শস্য প্ৰদানৰ বাবে প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ। প্ৰতিজন হিতাধিকাৰীয়ে প্ৰতি কিলোগ্ৰামত প্ৰতি কিলোগ্ৰামত ৩ টকা (০.০৩৯ মাৰ্কিন ডলাৰ) আৰু ঘেঁহুৰ বাবে প্ৰতি কিলোগ্ৰামত ২ টকা (০.০১৩ মাৰ্কিন ডলাৰ) প্ৰতিমাহে পাঁচ কিলোগ্ৰাম শস্য লাভ কৰাৰ অধিকাৰ আছে।
শৰ্মাই কয় যে বাৰিষাৰ বিফলতা বা শেহতীয়াকৈ হোৱা তাপৰ ঢৌৰ দৰে অভাৱনীয় পৰিঘটনাৰ বিৰুদ্ধে চৰকাৰে বৃহৎ বাফাৰ ষ্টক বা ৰাজহুৱা ষ্টকহোল্ডিং বজাই ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। "ক'ৰোনা মহামাৰীৰ সময়ত ভাৰতে ৰাজসাহায্যযুক্ত শস্য বিতৰণ কৰিব পাৰিছিল কেৱল কাৰণ যোৱা পাঁচ বছৰত বাম্পাৰ হাৰ্ভেষ্টে ৫ কোটি মেট্ৰিক টন উদ্বৃত্ত ষ্টক নিৰ্মাণৰ অনুমতি দিছিল।"
কৃষকসকলক প্ৰসাৰিত কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় নেটৱৰ্ক এলায়েন্স ফৰ ছাষ্টেনেবল এণ্ড হোলিষ্টিক এগ্ৰিকালচাৰৰ নেত্ৰী কবিতা কুৰুগন্তীয়ে কয় যে আমি প্ৰকৃততে যিটো কথালৈ চাই আছো সেয়া হৈছে বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়ে ইটোৱে সিটোৰ সৈতে সমন্বয় স্থাপন কৰিব নোৱাৰা নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্য ব্যৱস্থাৰ অভাৱৰ ফলত উদ্ভৱ হোৱা নীতিৰ ব্যৰ্থতা ' অধিকাৰ আৰু খাদ্য সুৰক্ষা।
কুৰুগন্তীয়ে কয়, "কৃষক আৰু ব্যৱসায়ীসকলক এক ভৱিষ্যদ্বাণীযোগ্য নীতিগত পৰিৱেশৰ প্ৰয়োজন। লগতে, বীজ সিঁচাৰ বতৰ আৰু বিপণনৰ মাজত ৰপ্তানি-আমদানি নীতিৰ কোনো মধ্যম পৰিৱৰ্তন হ'ব নালাগে।"
বৰ্তমান চৰকাৰে নূন্যতম সমৰ্থন মূল্যৰ ওপৰত বোনাছ দিব পাৰে বুলিও কয় ছানীয়ে। "তেনেকৈ, দৰিদ্ৰ গ্ৰাহকৰ বাবে পৰ্যাপ্ত ষ্টক নিশ্চিত কৰিব পৰা যাব, একে সময়তে ৰপ্তানিৰ পৰা অধিক মূল্যৰ বাবে অপেক্ষা কৰি অহা কিন্তু এড-হক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু নীতি ফ্লিপ-ফ্লপৰ ফলত হেৰুৱাই পেলোৱা কৃষকসকলক শাস্তি নিদিব।"
এটা মেগা নীতিৰ ফ্লিপ-ফ্লপ ঘটিছিল যেতিয়া চৰকাৰে ২০২১ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত কৃষি উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বিপণনৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ মুক্ত কৰাৰ লক্ষ্যৰে আৰু বাজেটৰ বোজাত পৰিণত হোৱা সামগ্ৰীসমূহৰ নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য দূৰ কৰাৰ লক্ষ্যৰে আইনসমূহ বাতিল কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল ধৰ্মঘটকাৰী কৃষকসকলে।
Comments
Post a Comment